Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης
Τέσσερις ολόκληρες σελίδες με εννιά ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου περιλαμβάνει το τεύχος Νο 7 του περιοδικού «Επανάσταση» που κυκλοφόρησε τον χειμώνα του 1970-71.Στο εισαγωγικό σημείωμα του αφιερώματος με τίτλος «Ένας άλλος Ρίτσος» αναφέρεται ότι «Ο Γιάννης Ρίτσος συνελήφθη την πρώτη νύχτα του πραξικοπήματος και έκτοτε παραμένει εκτοπισμένος (αρχικά στη Γυάρο, αργότερα στη Λέρο και από το καλοκαίρι του ’68 στη Σάμο. Από 5-8-68 μέχρι 12-9-68 νοσηλεύτηκε στο αντικαρκινικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας»). Μόνο το πρώτο τρίμηνο του ’70 αφέθηκε ελεύθερος για ιατρικές εξετάσεις στην Αθήνα, για να οδηγηθεί και πάλι στη Σάμο.Τα εννιά ποιήματα του, που ακολουθούν, είναι ανέκδοτα κι έχουν γραφτεί σε όλες τις φάσεις της κράτησής του. Ανήκουν σε τέσσερις συλλογές.»
Ο Μιχάλης Άνθης, Δρ Φιλοσοφίας, σε σημείωμα για τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου της περιόδου 1968-1969 αναφέρει ότι:
«Η περίοδος αυτή, παρά τις αντίξοες συνθήκες και τα προβλήματα που παρουσιάζει, είναι εξαιρετικά γόνιμη και δημιουργική. Καρπός αυτής της δημιουργικής ευφορίας είναι η τριπλή συλλογή «Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα», η οποία θα κυκλοφορήσει στο Παρίσι το 1971 σε δίγλωσση έκδοση (“Pierres, Rèpètitions, Barreaux”, σε μετάφραση Χρύσας Προκοπάκη, AntoineVitez, GérardPierrat, με πρόλογο του Aragon, από τις εκδόσεις Gallimard). Η ίδια συλλογή, συμπληρωμένη με νέα ποιήματα, θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα ένα χρόνο αργότερα από τον “Κέδρο”.
Τα ποιήματα της τριπλής συλλογής είναι στην πλειοψηφία τους ποιήματα πολιτικά, ίσως μαζί με τα ποιήματα της Τέταρτης Διάστασης τα πιο πολιτικά ποιήματα που έγραψε ο Ρίτσος. Αποτυπώνουν μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο την «εσωτερική περιπέτεια» του ποιητή (υπαρξιακή, πολιτική, ιδεολογική) και μετουσιώνουν ποιητικά την αγωνία, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς του για όλα τα ζητήματα που επηρέαζαν την καθημερινότητά του και άφηναν το σημάδι τους στην ψυχή και τη συνείδησή του. Ένα γεγονός που, σίγουρα, επέδρασε καταλυτικά στον ψυχισμό του την εποχή εκείνη, είναι η κρίση στους κόλπους της ελληνικής και της ευρωπαϊκής Αριστεράς. […]
Τα ποιήματα αυτά φαίνεται να μην υπακούουν στις γνωστές ιδεολογικές και πολιτικές δεσμεύσεις που χαρακτηρίζουν το μεγαλύτερο μέρος του ποιητικού του έργου· είναι ποιήματα ζοφερά, σκοτεινά, μελαγχολικά, γραμμένα κάτω από το βάρος των προσωπικών προβλημάτων (η περιπέτεια της υγείας και το φάσμα του θανάτου, η εξορία και η αίσθηση της καταναγκαστικής απομόνωσης), αλλά και των ιδιαίτερων πολιτικών συνθηκών (δικτατορία στην Ελλάδα και κρίση στο εσωτερικό της ελληνικής Αριστεράς).»(Ο Γιάννης Ρίτσος και η κρίση της αριστεράς την περίοδο 1968-1969, Αυγή (3/1/2010)
ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Νο 7
Το χειμώνα του 1970-71 έκαναν την εμφάνισή τους οι «Επαναστατικές Σοσιαλιστικές Ομάδες» με το τεύχος 7 του περιοδικού «Επανάσταση» και την έκδοση της εφημερίδας «Η Μαμή» κάθε μήνα από το Γενάρη του 1971 μέχρι το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Το Μάρτη του 1971 στο Παρίσι η οργάνωση «Revolution» γιορτάζει τα εκατό χρόνια της Κομμούνας στη Mutualite και η Μαρία Στύλλου μεταφέρει τον χαιρετισμό των ΕΣΟ στην εκδήλωση.
Μέσα από αυτό το σχήμα ξεχώρισε και δημιουργήθηκε εκείνο το φθινόπωρο η «Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση», μια από της βασικές συνιστώσες της επαναστατικής αριστεράς της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οργάνωση από την οποία προέρχεται το «Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα».
Οι «Επαναστατικές Σοσιαλιστικές Ομάδες» και η «Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση» ήταν ένα από τα τμήματα της Επαναστατικής Αριστεράς που πρωταγωνίστησε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η Επαναστατική Αριστερά δεν εμφανίστηκε από το πουθενά καθώς διεθνή ρεύματα που είχαν αναδειχθεί μετά το Μάη του ’68 και βρίσκονταν σε ρήξη με τον παραδοσιακό ρεφορμισμό των Κομμουνιστικών Κομμάτων ήρθαν να συναντήσουν αγωνιστές που έσπαγαν προς τα αριστερά από την ΕΔΑ, το ΚΚΕ και το ΚΚΕ(εσωτερικού) στα χρόνια της δικτατορίας.
Η λεγόμενη «Γενιά του 114» που είχε πίσω της δυνατές εμπειρίες από τα Ιουλιανά του 1965, αναζητούσε απαντήσεις για το πώς επιβλήθηκε η δικτατορία της 21ης Απρίλη και για το πώς μπορούσε να παλέψει για να την ανατρέψει. Αυτές οι αναζητήσεις τροφοδοτούνταν και από τη νέα αριστερά που εμπνεόταν από τον Τσε Γκεβάρα, την Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας και από τα τροτσκιστικά ρεύματα που πρωταγωνιστούσαν μετά το Μάη στη Γαλλία και τη Βρετανία.
Οι θεωρητικές αναζητήσεις του περιοδικού «Επανάσταση» είναι ιδιαίτερης πολιτικής και ιστορικής αξίας. Το τεύχος του περιοδικού είναι αφιερωμένο στη σύσκεψη των «Επαναστατικών Σοσιαλιστικών Ομάδων» που πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο το 1970. Τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται τα διάφορα άρθρα είναι μερικά από τα κεντρικά προβλήματα της διαδικασίας για την οργάνωση επαναστατικού κινήματος όπως εντοπίστηκαν στη διάρκεια αυτής της συνάντησης.
Συγκεκριμένα, πριν από πολλά χρόνια, μέσα από τις σελίδες της «Ελευθεροτυπίας», είχε γίνει γνωστή η τότε ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στον Γιώργο Βότση και τον Περικλή Κοροβέση (που υπέγραφε ως «Αρτέμης Θαλασσινός») για το ζήτημα της «Προπαγάνδας των όπλων» ή «Περί μοχλού και κατσίκας». Ολόκληρα τα αντίστοιχα άρθρα τους υπάρχουν σε αυτό τεύχος μαζί με μια τρίτη παρέμβαση με τίτλο «Επαναστατική συνείδηση: σύνθημα ή διαδικασία» που υπογράφεται από τον «Γιώργο Γκιώνη», ψευδώνυμο του Γιώργου Παΐζη, δραστήριου στις γραμμές του βρετανικού SWP.
Στην «Επανάσταση» Νο 7, η Μαρία Στύλλου υπογράφει ως «Μαρία Χατζή» το άρθρο «Στρατιωτική δικτατορία, μια ακόμη μορφή του αστικού κράτους», μια από τις πρώτες απόπειρες να διαμορφωθεί η αντικαπιταλιστική στρατηγική μέσα στο αντιδικτατορικό κίνημα. Και ο Πάνος Γκαργκάνας (που υπέγραφε άλλοτε σαν «Πέτρος Ιατρίδης» και άλλοτε ως «Πέτρος Θράκας») παρουσιάζει ουσιαστικά μια ανάλυση του ελληνικού καπιταλισμού εκείνης της εποχής κάτω από τον τίτλο «Αγρότες και επανάσταση».
*Με στοιχεία από τον πρόλογο του Πάνου Γκαργκάνα στην ανατύπωση του περιοδικού των «Επαναστατικών Σοσιαλιστικών Ομάδων», Εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο (Νοέμβριος 2013)
Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Αγώνας της Κρήτης (15/11/2022)
