Η «Αντιγόνη» της Λούλου Ράκζκα στο Θέατρο Κυδωνία

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης 

Η φετινή χρονιά στην Εταιρεία Θεάτρου Μνήμη κλείνει με ένα ακόμα έργο που ξεφεύγει από τον γενικό κανόνα των θεατρικών επιλογών στην πόλη μας. Η «Αντιγόνη» της Λούλου Ράκζκα, ένα έργο της σύγχρονης αγγλικής δραματουργίας που μεταφέρει τον μύθο της Αντιγόνης στην εποχή μας μέσα από μια καλοδουλεμένη θεατρική προσπάθεια, στην αίθουσα του Θεάτρου Κυδωνία σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Βιρβιδάκη. Οι παραστάσεις ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2022* και ολοκληρώνονται στις 3 Δεκεμβρίου.

Δεν είναι η πρώτη φορά όπου διάφορες εκδοχές της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή (παρουσιάστηκε στα Μεγάλα Διονύσια το 441 π.Χ.) μεταφέρονται στη σκηνή από διάφορους δημιουργούς. Παράλληλα έχει εμπνεύσει παραστάσεις από νεότερους συγγραφείς. Οι γνώστες του αντικειμένου θα θυμηθούν την «Αντιγόνη» του Ζαν Ανουίγ (1943) και του Μπέρτολτ Μπρεχτ (1947). Επίσης, μέσα στο 2022, με επίκεντρο την Αθήνα, ακολούθησε μια σειρά παραστάσεων με την εκδοχή του Ανουίγ σε σκηνοθεσία της Μαρίας Πρωτόπαπα αλλά και την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή με την ματιά του Χάρη Φραγκούλη. Η προσπάθεια της Ράκζκα έρχεται να προστεθεί στη σχετική λίστα για να προσφέρει στο κοινό ένα φρέσκο έργο από μια άγνωστη στο ελληνικό κοινό συγγραφέα, με τη δική του αυτονομία και ταυτότητα που αναδεικνύει το διαχρονικό ενδιαφέρον για τον ιστορία της Αντιγόνης. 

Η γραφή της, άμεση και στιβαρή, ανανεώνει την αρχαία τραγωδία διατηρώντας το ίδιο θέμα: την προσπάθεια της Αντιγόνης να θάψει το νεκρό αδελφό της Πολυνείκη, παρά την αντίθετη εντολή του Κρέοντα, βασιλιά της Θήβας. Το μυθολογικό στοιχείο απουσιάζει ενώ ο χώρος του σύγχρονου δράματος είναι και πάλι η πόλη της Θήβας, αν και δεν κατονομάζεται. Σκοπός της δημιουργού είναι να μην υπάρξει ταύτιση με μια συγκεκριμένη περιοχή αλλά και να αποφύγει τους εύκολους παραλληλισμούς. Ακόμα κι έτσι, η σκέψη του θεατή δεν θα αποφύγει να κάνει τον συσχετισμό με κάποιο σύγχρονο παράδειγμα. Προσωπικά, σκέφτηκα την Ουκρανία.  

Το έργο 

Η Αντιγόνη και η αδερφή της Ισμήνη, τα κεντρικά πρόσωπα του μύθου που η συγγραφέας τα θέλει σε νεαρή ηλικία, περνάνε τις μέρες τους σ' ένα σπίτι ενώ γύρω τους εξελίσσεται η πολεμική σύγκρουση μεταξύ των στρατών των δίδυμων αδερφών Ετεοκλή και Πολυνείκη. Ανάμεσα στους βομβαρδισμούς, στις χαμηλές πτήσεις των μαχητικών αεροπλάνων πάνω από τις στέγες των σπιτιών και με λίγα χιλιόμετρα απόσταση από το σημείο όπου εκτελούνται οι αιχμάλωτοι πολέμου, οι κοπέλες δεν σταματούν να ονειρεύονται, να χορεύουν, να σχολιάζουν τη ζωή τους. Είναι μια εικόνα που κυριαρχεί στο ξεκίνημα της παράστασης, που μας συστήνει τους δύο χαρακτήρες και η οποία δοκιμάζει την υπομονή του θεατή που περιμένει μια γρήγορη εξέλιξη του δράματος. Το τέλος του πολέμου θα φέρει νέες ανατροπές στη ζωή της Αντιγόνης και της Ισμήνης. Τα δύο αδέρφια έπεσαν αλληλοσκοτωμένα μπροστά στα τείχη της πόλης, η οποία σώθηκε και προσπαθεί πια να επανέρθει στην καθημερινότητα της. Εκεί, η Αντιγόνη και η Ισμήνη, θα κληθούν να λάβουν κάποιες κρίσιμες αποφάσεις. 

Στη συνέχεια δύο στάσεις ζωής θα συγκρουστούν: Η Αντιγόνη, ανεξάρτητη, με όνειρα και επιθυμίες που δύσκολα τιθασεύονται, δεν θέλει να ξεχάσει τη φρίκη του πολέμου, δεν μπορεί να συμβιβαστεί ότι ο ένας αδερφός τους τιμήθηκε ως ήρωας ενώ το σώμα του δεύτερου έμεινε άταφο. Και η Ισμήνη που φοβάται να έρθει σε σύγκρουση με τις αποφάσεις της εξουσίας, που αγωνίζεται να μη χάσει το μοναδικό της στήριγμα – την αδερφή της – ενώ παράλληλα διεκδικεί να γευτεί τους καρπούς της μεταπολεμικής ζωής παρέα με εκείνους που αγαπά. Στο τέλος, όσο και να προσπαθήσει, ποτέ δεν θα καταλάβει τα κίνητρα που οδήγησαν την Αντιγόνη στη μοιραία απόφαση. Τα υπόλοιπα πρόσωπα του δράματος, που εμφανίζονται στο έργο για μικρό χρονικό διάστημα με τη μορφή μάσκας, δείχνουν με εμφατικό τρόπο τη μοναξιά της Αντιγόνης και το δίλημμα το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει. 

Σχόλιο 

Όλα τα παραπάνω καθιστούν την «Αντιγόνη» της Ράκζκα ένα σύγχρονο κι επίκαιρο έργο, για τη θέση της γυναίκας στο σύγχρονο κόσμο (όπως παρουσιάζεται με το μονόλογο της Ισμήνης) και για τα σύγχρονα διλήμματα που αφορούν την απόδοση της δικαιοσύνης, τις επιπτώσεις των πράξεων μας, τα όρια της εξουσίας καθώς και το ρόλο της κοινωνίας, με σαφές αντιπολεμικό μήνυμα που δεν καταφεύγει σε ιδεολογικές ευκολίες και διδακτισμούς. Παράλληλα συνομιλεί επιτυχημένα με το αρχέτυπο του Σοφοκλή, χωρίς να θυσιάζει τη δική της αυτονομία. 

Η σκηνοθεσία του Μιχάλη Βιρβιδάκη μας κάνει κοινωνούς σε αυτή την πραγματικότητα και ενισχύσει ποιοτικά την νεανική οπτική και το δυναμικό κείμενο της Αγγλίδας συγγραφέως (σε μετάφραση του Δημήτρη Κιούση). Οι νεαρές μαθήτριες του Θεάτρου Κυδωνία, η Τόνια Κατσούλη και η Σοφία Γαροφαλάκη στους ρόλους της Αντιγόνης, της Ισμήνης και των άλλων προσώπων, καθοδηγούνται στη σκηνή σοφά, γίνονται ένα με τους χαρακτήρες που υποδύονται. Παράλληλα κερδίζουν το κοινό με τα πάθη των δύο γυναικών ενώ αφήνουν τις καλύτερες υποσχέσεις για την μελλοντική τους εξέλιξη. Η σκηνική εγκατάσταση του έργου, μια δημιουργία της εικαστικού Νάντιας Καλαμαρά με τα αρχαιοελληνικά και νεότερα στοιχεία, και οι θεατρικές μάσκες με την ιδιαίτερη αισθητική, της επίσης εικαστικού Όλγας Βερυκάκη, αποτελούν τον τρίτο πρωταγωνιστή του έργου με τρόπο που δεν είχαμε δει σε προηγούμενες θεατρικές παραστάσεις της Εταιρείας Θεάτρου Μνήμη (από όσες έχω παρακολουθήσει τουλάχιστον).

Με λίγα λόγια δημιουργήθηκε ένα αξιόλογο σύνολο που θα παραμείνει, και αυτό, στη μνήμη των φίλων του θεάτρου στην πόλη μας. Ενημερωτικά, από τη νέα χρονιά, το Θέατρο Κυδωνία επανέρχεται στην ελληνική δραματουργία με την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη και ένα θίασο οχτώ ηθοποιών. 

*Το κείμενο γράφτηκε ως ένας απολογισμός της «Αντιγόνης». Ο κανονικός κύκλος παραστάσεων ολοκληρώθηκε την Δευτέρα 28 Νοεμβρίου. Η επιτυχία της θεατρικής παράστασης και η ανταπόκριση του κοινού οδήγησε σε δύο επιπλέον παραστάσεις, την Παρασκευή 2/12 με ώρα έναρξης 9.00μμ και το Σάββατο 3/12 με ώρα έναρξης 7.30μμ (απογευματινή). 

On-line προπώληση εισιτηρίων: www.ticketservices.gr

https://www.ticketservices.gr/event/antigoni-theatro-kydonia/

~

Φωτογραφίες της παράστασης: Πάρις Χαμουρίκος 

Ο Γιάννης Ρίτσος στο περιοδικό Επανάσταση Νο 7

 

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

Τέσσερις ολόκληρες σελίδες με εννιά ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου περιλαμβάνει το τεύχος Νο 7 του περιοδικού «Επανάσταση» που κυκλοφόρησε τον χειμώνα του 1970-71.Στο εισαγωγικό σημείωμα του αφιερώματος με τίτλος «Ένας άλλος Ρίτσος» αναφέρεται ότι «Ο Γιάννης Ρίτσος συνελήφθη την πρώτη νύχτα του πραξικοπήματος και έκτοτε παραμένει εκτοπισμένος (αρχικά στη Γυάρο, αργότερα στη Λέρο και από το καλοκαίρι του ’68 στη Σάμο. Από 5-8-68 μέχρι 12-9-68 νοσηλεύτηκε στο αντικαρκινικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας»). Μόνο το πρώτο τρίμηνο του ’70 αφέθηκε ελεύθερος για ιατρικές εξετάσεις στην Αθήνα, για να οδηγηθεί και πάλι στη Σάμο.Τα εννιά ποιήματα του, που ακολουθούν, είναι ανέκδοτα κι έχουν γραφτεί σε όλες τις φάσεις της κράτησής του. Ανήκουν σε τέσσερις συλλογές.»

Ο Μιχάλης Άνθης, Δρ Φιλοσοφίας, σε σημείωμα για τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου της περιόδου 1968-1969 αναφέρει ότι:

«Η περίοδος αυτή, παρά τις αντίξοες συνθήκες και τα προβλήματα που παρουσιάζει, είναι εξαιρετικά γόνιμη και δημιουργική. Καρπός αυτής της δημιουργικής ευφορίας είναι η τριπλή συλλογή «Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα», η οποία θα κυκλοφορήσει στο Παρίσι το 1971 σε δίγλωσση έκδοση (“Pierres, Rèpètitions, Barreaux”, σε μετάφραση Χρύσας Προκοπάκη, AntoineVitez, GérardPierrat, με πρόλογο του Aragon, από τις εκδόσεις Gallimard). Η ίδια συλλογή, συμπληρωμένη με νέα ποιήματα, θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα ένα χρόνο αργότερα από τον “Κέδρο”.

Τα ποιήματα της τριπλής συλλογής είναι στην πλειοψηφία τους ποιήματα πολιτικά, ίσως μαζί με τα ποιήματα της Τέταρτης Διάστασης τα πιο πολιτικά ποιήματα που έγραψε ο Ρίτσος. Αποτυπώνουν μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο την «εσωτερική περιπέτεια» του ποιητή (υπαρξιακή, πολιτική, ιδεολογική) και μετουσιώνουν ποιητικά την αγωνία, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς του για όλα τα ζητήματα που επηρέαζαν την καθημερινότητά του και άφηναν το σημάδι τους στην ψυχή και τη συνείδησή του. Ένα γεγονός που, σίγουρα, επέδρασε καταλυτικά στον ψυχισμό του την εποχή εκείνη, είναι η κρίση στους κόλπους της ελληνικής και της ευρωπαϊκής Αριστεράς. […]

Τα ποιήματα αυτά φαίνεται να μην υπακούουν στις γνωστές ιδεολογικές και πολιτικές δεσμεύσεις που χαρακτηρίζουν το μεγαλύτερο μέρος του ποιητικού του έργου· είναι ποιήματα ζοφερά, σκοτεινά, μελαγχολικά, γραμμένα κάτω από το βάρος των προσωπικών προβλημάτων (η περιπέτεια της υγείας και το φάσμα του θανάτου, η εξορία και η αίσθηση της καταναγκαστικής απομόνωσης), αλλά και των ιδιαίτερων πολιτικών συνθηκών (δικτατορία στην Ελλάδα και κρίση στο εσωτερικό της ελληνικής Αριστεράς).»(Ο Γιάννης Ρίτσος και η κρίση της αριστεράς την περίοδο 1968-1969, Αυγή (3/1/2010)

ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Νο 7

Το χειμώνα του 1970-71 έκαναν την εμφάνισή τους οι «Επαναστατικές Σοσιαλιστικές Ομάδες» με το τεύχος 7 του περιοδικού «Επανάσταση» και την έκδοση της εφημερίδας «Η Μαμή» κάθε μήνα από το Γενάρη του 1971 μέχρι το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Το Μάρτη του 1971 στο Παρίσι η οργάνωση «Revolution» γιορτάζει τα εκατό χρόνια της Κομμούνας στη Mutualite και η Μαρία Στύλλου μεταφέρει τον χαιρετισμό των ΕΣΟ στην εκδήλωση.

Μέσα από αυτό το σχήμα ξεχώρισε και δημιουργήθηκε εκείνο το φθινόπωρο η «Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση», μια από της βασικές συνιστώσες της επαναστατικής αριστεράς της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οργάνωση από την οποία προέρχεται το «Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα».

Οι «Επαναστατικές Σοσιαλιστικές Ομάδες» και η «Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση» ήταν ένα από τα τμήματα της Επαναστατικής Αριστεράς που πρωταγωνίστησε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η Επαναστατική Αριστερά δεν εμφανίστηκε από το πουθενά καθώς διεθνή ρεύματα που είχαν αναδειχθεί μετά το Μάη του ’68 και βρίσκονταν σε ρήξη με τον παραδοσιακό ρεφορμισμό των Κομμουνιστικών Κομμάτων ήρθαν να συναντήσουν αγωνιστές που έσπαγαν προς τα αριστερά από την ΕΔΑ, το ΚΚΕ και το ΚΚΕ(εσωτερικού) στα χρόνια της δικτατορίας.

Η λεγόμενη «Γενιά του 114» που είχε πίσω της δυνατές εμπειρίες από τα Ιουλιανά του 1965, αναζητούσε απαντήσεις για το πώς επιβλήθηκε η δικτατορία της 21ης Απρίλη και για το πώς μπορούσε να παλέψει για να την ανατρέψει. Αυτές οι αναζητήσεις τροφοδοτούνταν και από τη νέα αριστερά που εμπνεόταν από τον Τσε Γκεβάρα, την Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας και από τα τροτσκιστικά ρεύματα που πρωταγωνιστούσαν μετά το Μάη στη Γαλλία και τη Βρετανία.

Οι θεωρητικές αναζητήσεις του περιοδικού «Επανάσταση» είναι ιδιαίτερης πολιτικής και ιστορικής αξίας. Το τεύχος του περιοδικού είναι αφιερωμένο στη σύσκεψη των «Επαναστατικών Σοσιαλιστικών Ομάδων» που πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο το 1970. Τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται τα διάφορα άρθρα είναι μερικά από τα κεντρικά προβλήματα της διαδικασίας για την οργάνωση επαναστατικού κινήματος όπως εντοπίστηκαν στη διάρκεια αυτής της συνάντησης.

Συγκεκριμένα, πριν από πολλά χρόνια, μέσα από τις σελίδες της «Ελευθεροτυπίας», είχε γίνει γνωστή η τότε ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στον Γιώργο Βότση και τον Περικλή Κοροβέση (που υπέγραφε ως «Αρτέμης Θαλασσινός») για το ζήτημα της «Προπαγάνδας των όπλων» ή «Περί μοχλού και κατσίκας». Ολόκληρα τα αντίστοιχα άρθρα τους υπάρχουν σε αυτό τεύχος μαζί με μια τρίτη παρέμβαση με τίτλο «Επαναστατική συνείδηση: σύνθημα ή διαδικασία» που υπογράφεται από τον «Γιώργο Γκιώνη», ψευδώνυμο του Γιώργου Παΐζη, δραστήριου στις γραμμές του βρετανικού SWP.

Στην «Επανάσταση» Νο 7, η Μαρία Στύλλου υπογράφει ως «Μαρία Χατζή» το άρθρο «Στρατιωτική δικτατορία, μια ακόμη μορφή του αστικού κράτους», μια από τις πρώτες απόπειρες να διαμορφωθεί η αντικαπιταλιστική στρατηγική μέσα στο αντιδικτατορικό κίνημα. Και ο Πάνος Γκαργκάνας (που υπέγραφε άλλοτε σαν «Πέτρος Ιατρίδης» και άλλοτε ως «Πέτρος Θράκας») παρουσιάζει ουσιαστικά μια ανάλυση του ελληνικού καπιταλισμού εκείνης της εποχής κάτω από τον τίτλο «Αγρότες και επανάσταση».

*Με στοιχεία από τον πρόλογο του Πάνου Γκαργκάνα στην ανατύπωση του περιοδικού των «Επαναστατικών Σοσιαλιστικών Ομάδων», Εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο (Νοέμβριος 2013)

Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Αγώνας της Κρήτης (15/11/2022) 

Επιστολή: Με τις γυναίκες και την εξέγερση στο Ιράν

 

Κύριε Διευθυντά,

Είναι η μαντίλα (το χιτζάμπ) σύμβολο καταπίεσης; Είναι οι θρησκείες θεσμοί καταπίεσης; Στην εξέγερση της πλατείας Ταχρίρ του Καΐρου το 2011 δεν συμμετείχαν κάποιοι πεφωτισμένοι άθεοι και αντικληρικαλιστές αλλά άνθρωποι της εργατικής τάξης της Αιγύπτου που κάνοντας πέρα τις θρησκευτικές τους διαφορές αγωνίστηκαν από κοινού ενάντια στο καταπιεστικό καθεστώς. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι χριστιανοί εργάτες έκαναν αλυσίδα προστασίας στους μουσουλμάνους αδερφούς τους την ώρα της καθιερωμένης προσευχής.

Στο Ιράν, με αφορμή τη σύλληψη και δολοφονία της 22χρονης ΜαχσάΑμινί από την «αστυνομία ηθών» επειδή δεν φορούσε «σωστά» το χιτζάμπ στο κεφάλι (δυο τρεις ανέμελες τούφες μαλλί είχαν εμφανιστεί στο κεφάλι της, για τέτοιο «έγκλημα» μιλάμε) ξεσηκώθηκε ένα τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας με τις γυναίκες στην πρώτη γραμμή να κόβουν τα μαλλιά τους και καίνε τα χιτζάμπ σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Οφείλουμε να είμαστε μαζί με αυτές τις γυναίκες που δίνουν τον κοινό αγώνα απέναντι στην κυβέρνηση της Τεχεράνης μαζί με γυναίκες που φορούν το χιτζάμπ αλλά και με άντρες που κάνουν το σώμα τους ασπίδα μπροστά στις πλαστικές σφαίρες των δυνάμεων ασφαλείας. Χωρίς ναι μεν, αλλά. Και κυρίως χωρίς να αναπαράγουμε την προβληματική αντίληψη ότι άξιοι για την απελευθέρωση είναι μόνο όσοι/ες/@ ακολουθούν συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς. Αλλιώς, εύκολα, θα πέσουμε στην παγίδα της ισλαμοφοβίας και του σεξισμού. Εάν διεκδικούμε, ή έστω οφείλουμε να το κάνουμε, ανοιχτά σύνορα για όλες τις προσφύγισσες και τα προσφυγόπουλα, ανεξάρτητα εάν φορούν ή όχι τη μαντίλα, δεν βλέπω τον λόγο γιατί να διαφέρουμε σε αυτή την περίπτωση.

1. 8 Μάρτη 1979, διαδήλωση γυναικών στην Τεχεράνη.

2. Διαδήλωση γυναικών ενάντια στη δολοφονία της Μαχσά Αμινί.

Κλείνοντας, αξίζει να θυμηθούμε ένα ιστορικό παράδειγμα από την εποχή της δικτατορίας του Σάχη στο Ιράν. (Τον είχαν φέρει στην εξουσία το 1953 οι ΗΠΑ και η Βρετανία με ένα πραξικόπημα που ανέτρεψε τον πρωθυπουργό Μοσαντέκ ο οποίος είχε τολμήσει να εθνικοποιήσει τη πετρελαϊκή βιομηχανία). Από τη δικτατορία του κέρδιζαν οι μεγάλες επιχειρήσεις που «διαπλέκονταν» με την αυλή. Την «τάξη» την εξασφάλιζε η SAVAK μια από τις πιο άγριες μυστικές αστυνομίες. Ολα αυτά καλυμμένα με δημοκρατικό προσωπείο. Λειτουργούσε ένα ψευτοκοινοβούλιο, με δυο κόμματα που και τα δυο τα είχε ιδρύσει ο Σάχης. Το πιο καταπιεστικό καθεστώς περνούσε νόμους που απαγόρευαν στις γυναίκες να φοράνε τις παραδοσιακές ισλαμικές μαντήλες στις δημόσιες υπηρεσίες στο όνομα της προόδου και των δικαιωμάτων. Το 1967 τους είχε παραχωρήσει και το δικαίωμα ψήφου… Αυτό ως μία μικρή αλλά απαραίτητη υπενθύμιση για όσους και όσες διαβάζουν επιλεκτικά τις εξελίξεις μετά την εξέγερση στο Ιράν.

Ειρηναίος Μαράκης

(Με στοιχεία από την εφημερίδα Εργατική Αλληλεγγύη και το περιοδικό Ατέχνως)

Αγώνας της Κρήτης (29/9/2022) 

Άποψη: Προτεραιότητες

 

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

Η Χανιώτισσα συγγραφέας Μάρω Δούκα βραβεύτηκε για την προσφορά της στον πολιτισμό με το χρυσό μετάλλιο της πόλης. Αδιαμφισβήτητα πρόκειται για ένα κορυφαίο γεγονός και για μια τιμή προς την Μάρω Δούκα που έπρεπε να γίνει. Η βράβευση της πραγματοποιήθηκε τοΣάββατο 2/7 στο πλαίσιο του,ιδιαίτερα επιτυχημένου, 1ου Φεστιβάλ Βιβλίου, που πραγματοποιήθηκε στα Χανιά. “Ο Δήμος Χανίων τίμησε τη Μάρω Δούκα για τη συνολική διαχρονική της προσφορά. Με πολλή συγκίνηση την παρακολουθήσαμε και διδαχθήκαμε από αυτήν”, τόνισε σε σχετική δήλωση του ο Δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης.

Με αφορμή τη συγκεκριμένη δήλωση θα ήθελα να κάνω μια σύντομη παρατήρηση. Δεν ξέρω τι ακριβώς διδάχθηκε από τη Μάρω Δούκα ο Δήμαρχος αλλά γνωρίζω ότι ακόμα δεν έχει κατασκευαστεί ο οδηγός όδευσης τυφλών στην οδό Σήφακα (Μαχαιράδικα). Αλλά ακόμα και να κατασκευαστεί, δεν θα είναι εξυπηρετικός γιατί η χάραξη δεν ολοκληρώνεται. Σταματάει στην οδό Δασκαλογιάννη η οποία οδηγεί στο λιμάνι των Χανίων και στο θέατρο Μίκης Θεοδωράκης όπου πραγματοποιήθηκαν οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ(οι κάτοικοι ή οι επισκέπτες του καλοκαιριού που έχουν εικόνα της πόλης θα καταλάβουν πιο εύκολα τι εννοώ). Εκείδεν υπάρχουν ούτε πεζοδρόμια, ούτε διάβαση τυφλών παρά μόνο αυτοκίνητα και μηχανάκια που δυσχεραίνουν την πρόσβαση στο λιμάνι. Συνολικά το έργο στην οδό Σήφακαείναι ιδιαίτερα προβληματικό. Συνεπώς εάν κάτι διδάχθηκε ο Δήμαρχος ας αναλάβει την πρωτοβουλία να ολοκληρωθεί το έργο. Είναιτο λιγότερο που μπορεί να κάνει και σχετικά μ’ έναέργο που προκάλεσε σωρεία προβλημάτων στην πόλη. Και ας φροντίσει την επόμενη φορά οι παρεμβάσεις στο δρόμο και στους δημόσιους χώρους να έχουν στο επίκεντρο τους τον άνθρωπο. Ούτε τους διάφορους εργολάβους, ούτετην τουριστική ανάπτυξη, ούτε την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Ναι, ξέρω. Δεν πρόκειται να γίνει.

Τέλος, στα παραπάνω θα ήθελα να συμπληρώσω, ότι πλέον έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου να μετονομαστεί η οδός Πειραιώς σε οδό Γιώργη Μανουσάκη, προς τιμήν του μεγάλου ποιητή και όπως είχε προτείνει  τον Φλεβάρη του 2008 ο τότε πρόεδρος του “Συνδέσμου Φιλολόγων” του Νομού Χανίων Κώστας Μουτζούρης.Κατά τη γνώμη μου, η βράβευση της Μάρως Δούκα ανοίγει το δρόμο για την υλοποίηση μιας οφειλόμενης τιμής. Εκτός, εάν ακόμα και σε αυτά τα ζητήματα, χωράνε άλλες προτεραιότητες. Με λίγα λόγια, οι εργαζόμενοι της πόλης και οι νεκροί ποιητές δεν έχουν να προσφέρουν πολλά στους μελλοντικούς σχεδιασμούς της δημοτικής διοίκησης Σημανδηράκη αλλάκαι σετμήμα της αντιπολίτευσης που ασχολήθηκε με τη διοίκηση της πόλης.

Αγώνας της Κρήτης (5/7/2022) 

Για την απαξίωση του Δημοτικού Κινηματογράφου Κήπος

 

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

Η απαξίωση του Δημοτικού Κινηματογράφου Κήπος (θερινό) στα Χανιά είναι συντριπτική. Η αποκλειστική επιλογή ταινιών της πρόσφατης κινηματογραφικής παραγωγής (μπλοκμπάστερ) και η συμπερίληψη ταινιών μόνο για παιδιά, έχει εξορίσει στο «άγνωστο κι ακόμα παραπέρα»* την προβολή παλαιότερων έργων, από αυτά που κάθε καλοκαίρι επανεκδίδονται για προβολή στα θερινά σινεμά. Επίσης, έχουν αποκλειστεί ταινίες από χώρες εκτός της Αμερικής ενώ παράλληλα δεν προβάλλονται ούτε οι σύγχρονες ευρωπαϊκές παραγωγές.

Η ευθύνη για όλα τα παραπάνω βαραίνει την παρούσα δημοτική αρχή και τους υπεύθυνους της ΚΕΠΠΕΔΗΧ ΚΑΜ, που στο όνομα μιας κίβδηλης νεωτερικότητας επιβάλλει στο σινεμά της πόλης μας τα δικά της ιδεολογήματα περί πολιτισμού, την fastfood κινηματογραφική κατανάλωση και την ελαχιστοποίηση κάθε κοινωνικής αιχμής από τις προβολές του θερινού σινεμά. Δυστυχώς, οι υπεύθυνοι παραβλέπουν ότι ένα θερινό σινεμά και συγκεκριμένα ένα δημοτικό, θερινό σινεμά, αποτελεί ένα κέντρο σύνδεσης, μνήμης και μαθητείας του κοινού με την παλαιότερη κινηματογραφική παραγωγή καθώς και με ταινίες έκτος του κερδοσκοπικού κυκλώματος. Όλο αυτό είναι κάτι που καταστρατηγούν με επιδεικτική άνεση αντί να το διατηρήσουν.

Κάποιες δειλές επιλογές νεότερων ταινιών (το οσκαρικό Nomadland, ο Ράφτης, ο Μυστικός Πράκτορας, ο Αόρατος Άνθρωπος), το πρόγραμμα που παρουσιάζει σε επιλεγμένες μέρες η Κινηματογραφική Λέσχη του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων καθώς και το 11ο Dance Days Chania είναι στο σωστό δρόμο για ένα θερινό σινεμά που συνδέει το χθες με το σήμερα αλλά, δυστυχώς, δεν αρκούν…

Βέβαια, αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, ακόμα και με τον τωρινό σχεδιασμό προβολών οι, ανύπαρκτες για φέτος, επανεκδόσεις παλιότερων ταινιών θα μπορούσαν να συμβαδίσουν με τις πρόσφατες παραγωγές και με τα κινούμενα σχέδια.** Οι μεγάλες επιτυχίες του κινηματογράφου των τελευταίων τριών δεκαετιών θα μπορούσαν να έχουν τη θέση που τους αξίζει, επίσης. Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να υπάρχει θέληση κι ένα σχέδιο προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Το κέρδος από μια τέτοια εναλλακτική επιλογή θα ήταν πολλαπλό.

Δηλαδή, για το όνομα του Γκοντάρ και του Χίτσκοκ, στις τρεις μέρες που παρουσιάστηκε η χιλιοπαιγμένη από τα τοπικά σινεμά και την τηλεόραση, Ευτυχία (μια σύγχρονη, ελληνική κινηματογραφική επιτυχία) ή στις αντίστοιχες μέρες που θα προβληθεί το τελευταίο Fast & Furious ούτε μία δεν βρέθηκε για τη Νύχτα Πρεμιέρας / Opening Night του Τζον Κασσαβέτης ή για τη Συνομιλία / The Conversation του Φράνσις Φορντ Κόπολα;***

Τέλος, στην πιθανότητα να υπάρχει η άποψη ότι οι παλιές ταινίες δεν έχουν κοινό, αρκεί να σας πληροφορήσω ότι στην προβολή του Notorious του Άλφρεντ Χίτσκοκ την περασμένη Τετάρτη ο χώρος στον Κήπο ήταν γεμάτος από κόσμο μεγαλύτερων καθώς και νεότερων ηλικιών.

Το κερασάκι στην τούρτα αποτελεί η κατάργηση, από πέρσι το καλοκαίρι, της ελεύθερης εισόδου για τα άτομα με αναπηρία, τους άνεργους και για τους άνω των 65 ετών.Μάλιστα, η είσοδος από το 1€ πέρσι το καλοκαίρι, φέτος αυξήθηκε στα 2€. Ναπεριμένουμε ότι του χρόνου θα αυξηθεί κι άλλο η τιμή; Όπωςκαι να έχει, όλα τα παραπάνω αναδεικνύουν ότι γιαορισμένους η κοινωνική ευαισθησία είναι καλή για φωτογραφίες στο Instagram αλλά όχι ώστε να διατηρηθεί μια στοιχειώδης μέριμνα για αυτές τις ομάδες συμπολιτών μας.

* Φράση του αστροναύτη Buzz Lightyear από την εμβληματική σειρά ταινιών κινουμένωνσχεδίων ToyStory.

** Ένα θερινό σινεμά οφείλει να περιλαμβάνει ένα από τα παλιότερα κινηματογραφικά είδη όπως είναι τα κινούμενα σχέδια αλλά, κατά τη γνώμη μου, όχι σε βάρος άλλων σινεφίλ επιλογών.

*** Αναφέρω ενδεικτικά δυο νέες επανακυκλοφορίες.

 Αγώνας της Κρήτης  (13/7/2021)

Μαϊκ Μπάρτλετ: “Χιονονιφάδα” – Μια επίκαιρη και διδακτική χριστουγεννιάτικη ιστορία από την Αγγλία του Brexit (στο Θέατρο Κυδωνία)

 

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

Θα ξεκινήσω το σημείωμα μου με αυτό. Η Εταιρεία Θεάτρου Μνήμη και το Θέατρο Κυδωνία αποτελούν μια όαση στα θεατρικά και πολιτιστικά πράγματα της πόλης μας (Χανιά). Αλλά είναι και κάτι περισσότερο, καθώς αναζητώντας σύγχρονα θεατρικά έργα που βρίσκονται στην αιχμή των εξελίξεων στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικότερα (Λαμπεντούζα, Κατεστραμμένο Δωμάτιο, Άγγελέ μου, κ.α.) η Εταιρεία Θεάτρου Μνήμη καταφέρνει να χτίζει ένα πιστό θεατρικό κοινό που δεν αμελεί με τη σειρά του να στηρίζει και να ενισχύει τις επιλογές της είτε είναι θεατρικές παραστάσεις, πάντα πρωτότυπες και άκρως ενδιαφέρουσες, είτε άλλου τύπου πολιτιστικές εκδηλώσεις. Με τη σειρά της πάλι, συνεχίζει να μας παρουσιάζει έργα αιχμής που προβληματίζουν αλλά και ψυχαγωγούν τον θεατή χωρίς να γίνονται αισθητικές ή ιδεολογικές παραχωρήσεις και ευκολίες.

Ένα τέτοιο έργο αιχμής αποτελεί και η χριστουγεννιάτικη παράσταση “Χιονονιφάδα” (Snowflake, 2018) του Μαϊκ Μπάρτλετ που παρουσιάζεται αυτές τις μέρες, σε πρώτη πανελλαδική προβολή στην πόλη μας, στο Θέατρο Κυδωνία σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Βιρβιδάκη. Έξυπνο, βαθιά συγκινητικό αλλά και με διακριτό χιούμορ είναι ένα έργο που έχει πράγματα να μας πει αλλά κυρίως να διδάξει: για το χάσμα των γενεών που είναι ένα πολύμορφο πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό χάσμα, για τη σχέση γονιών και παιδιών και για τις απαιτήσεις -σωστές ή λανθασμένες- που μπορεί να έχει ένας πατέρας για το παιδί του κι αντίστροφα, για την επιρροή της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για την Αγγλία του Brexit. Γενικότερα, η “Χιονονιφάδα” ανοίγει ζητήματα που μας απασχολούν κι εδώ, στη χώρα μας, αλλά δεν είναι ένα βαρύ έργο. Δεν χρειάζεται να είναι. Ούτε είναι ένα ανάλαφρο έργο όπως οι συνηθισμένες αμερικάνικες ή/και βρετανικές κομεντί με τις οποίες μας βομβαρδίζει τέτοιες γιορτινές μέρες η τηλεόραση όπου εξαφανίζεται κάθε κοινωνική αιχμή για να ειπωθούν στεγνές κι ανούσιες ιστορίες, με εύκολη, σχεδόν ηλίθια, επίκληση στο συναίσθημα όπου το μόνο που χρησιμεύουν είναι για να περάσει κάποιος την ώρα του, λαμβάνοντας όμως όλα τα λάθος μηνύματα. Στη “Χιονιφάδα” συμβαίνει το αντίθετο, ίσως και κάτι περισσότερο, καθώς από τη μία πλευρά αναδεικνύεται ότι οι προσωπικές μας επιλογές δεν μένουν ανεπηρέαστες από την ευρύτερη συγκυρία και από την άλλη ότι ένας μικρός συμβιβασμός ίσως είναι αναγκαίος μεταξύ δύο αντιμαχόμενων(;) πλευρών που αναγνωρίζουν πως τους ενώνουν πολλά περισσότερα από όσα τους χωρίζουν.

υπόθεση του έργου είναι απλή, στα χέρια ενός άλλου δημιουργού θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια από τις ανούσιες κομεντί που αναφέρω πιο πάνω, αλλά ουσιαστική. Η πρώτη πράξη ξεκινάει με ένα μονόλογο, όπου παρουσιάζεται ο Άντυ ένας μεσήλικας που του αρέσουν τα τηλεοπτικά προγράμματα παλαιότερων εποχών. Η γυναίκα του έχει πεθάνει από μια ανίατη αρρώστια πριν χρόνια και η κόρη του έχει φύγει από το σπίτι στα δεκαοκτώ της, χωρίς να εξηγήσει ποτέ το λόγο. Από τότε έχουν περάσει δύο χρόνια και δεν έχει δώσει σημεία ζωής. Φέτος, όμως, ο Άντυ μαθαίνει πως κάποιοι την είδαν στα πέριξ κι ελπίζει πως η κόρη του (Μάγια) θα γυρίσει σπίτι τα Χριστούγεννα που πλησιάζουν. Νοικιάζει απ’ την κοινότητα τον χώρο εκδηλώσεων, τον στολίζει γιορταστικά και την περιμένει να φανεί. Και ενώ ως πατέρας προσπαθεί να φανταστεί τους λόγους που την έκαναν να ρίξει μαύρη πέτρα πίσω της, εκφράζοντας ταυτόχρονα τις δικές του κοινωνικές απόψεις, που είναι χαρακτηριστικές ανθρώπου κάποιας ηλικίας, με όλες τις προκαταλήψεις, αλλά και τη σοφία της γενιάς του, ένα άγνωστο κορίτσι (Νάταλι), που είναι ακριβώς στην ηλικία της κόρης του, εμφανίζεται στην αίθουσα. Σ’ αυτό το σημείο ξεκινάει η δεύτερη πράξη όπου ο καθένας από τους συντελεστές έρχεται αντιμέτωπος με τα δικά του φαντάσματα των Χριστουγέννων… Ίσως το μεγαλύτερο φάντασμα απ’ όλα, και στη δεδομένη στιγμή, να είναι το ίδιο το Brexit που στο έργο του Μαϊκ Μπάρτλετ παρουσιάζεται ως επιλογή των παλιότερων γενιών, την ίδια ώρα που η απελευθερωμένη νεολαία επιλέγει την Ευρωπαϊκή Ένωση. (Είναι έτσι όμως; Θα έλεγα, ότι σε ένα βαθμό, ισχύει μάλλον το αντίθετο. Δηλαδή ότι η ΕΕ δεν αποτελεί ένα πρότυπο απελευθέρωσης αλλά ένα καταπιεστικό μηχανισμό κι ότι το Brexit δεν ήταν μια επιλογή αποκλειστικά των παλιότερων γενιών, είναι μια πιο σύνθετη ιστορία. Αλλά δεν θα επεκταθώ).

Συμπερασματικά, η “Χιονιφάδα” είναι μία θεατρική παράσταση που αξίζει να παρακολουθήσεις. Ίσως σε κάποιο σημείο οι πρωταγωνιστές της να σου φανούν μονόπλευροι, χωρίς περιθώρια ελιγμών, αλλά δεν είναι. Βαθύτεροι πόνοι κι ανησυχίες τους διακατέχουν ή/και τους κατατρέχουν, αλλά γνωρίζουν κατά βάθος ότι χρειάζεται να επικοινωνήσουν ο ένας με τον άλλο, βάζοντας στην άκρη τον εγωισμό τους, ώστε να δεχτούν να αλλάξουν και να αλλάξουν τις κλειδωμένες καρδιές τους για να πάνε μπροστά. Σίγουρα, σε κάποιο άλλο σημείο θα ταυτιστείς με τους ήρωες ή τουλάχιστον με κάποιες θέσεις ή συνήθειες τους και θα καταλάβεις ότι για να αποφεύγονται οι διαπροσωπικές συγκρούσεις χρειάζεται ο διάλογος και η επικοινωνία αντί της απομόνωσης, της φυγής ή και της επιβολής της γνώμης σου πάνω στον άλλο. Και οπωσδήποτε θα προβληματιστείς με όλα τα παραπάνω. Αλήθεια, τι θα έκανες εσύ σε μια τέτοια περίπτωση; Πως θα την αντιμετώπιζες; Με αυτές ακριβώς τις σκέψεις έφυγα από την παράσταση.

Αυτή είναι και η σημαντικότερη συνεισφορά του έργου. Κι ο Μαϊκ Μπάρτλετ το καταφέρνει αυτό με μαστοριά, όπως το κάνουν κι οι συντελεστές της ελληνικής απόδοσης της “Χιονονιφάδας”. Χαίρεσαι να βλέπεις τον έμπειρο Μιχάλη Βιρβιδάκη στον ρόλο του μεσήλικα Άντυ που αγωνίζεται να βρει διέξοδο στην αγωνία του ως πατέρας και μπροστά σ’ ένα κόσμο που αλλάζει, χαίρεσαι με την μαχητική Μαρία Γιαννικάκη στον ρόλο της εξεγερμένης κι απόλυτα συνειδητοποιημένης για την ταυτότητας της Μαρίας που αποζητά την πατρική αναγνώριση και τον σεβασμό, απολαμβάνεις την εμπνευστική Έβελιν Σαγώνα ως Νάταλι που αγωνίζεται και καταφέρνει όχι απλώς να ενώσει ξανά τον πατέρα με την κόρη κι αντίστροφα αλλά που φέρνει παράλληλα το φως και μια άλλη ποιότητα σε μια ταραγμένη σχέση.Η επιλογή του ονόματος της ηρωίδας, του σημαντικότερου προσώπου του έργου, δεν είναι τυχαία. Η ουσιαστική παρέμβαση της στην “Χιονονιφάδα” το αποδεικνύει. (Για τους πιο υποψιασμένους, το ίδιο το όνομα της που έχει λατινική ρίζα αποκαλύπτει και τον ρόλο της σ’ αυτό το δράμα. Υπενθυμίζω λοιπόν, ότι κατά την κεντρική ημέρα της γιορτής του “αηττήτου ηλίου” στις 25 Δεκεμβρίου, γνωστή ως Dies Natalis Solis Invicti, γιορταζόταν στην αρχαία Ρώμη, το γεγονός της τροπής του ηλίου, που άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό κι έτσι οι ημέρες να γίνονται όλο και πιο μεγάλες).

Θα κλείσω εδώ αυτό το σημείωμα. Για εσένα που δεν πρόλαβες να παρακολουθήσεις αυτή τη χριστουγεννιάτικη ιστορία υπάρχει ακόμα καιρός. Θα το δεις, θα βγεις πολλαπλά ωφελημένος στη συνέχεια.

Αγώνας της Κρήτης  (3/1/2020)

Για «Τα 700 ονόματα του Θεού» του Μάριου Σπηλιόπουλου

 

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

«Κατασκευάζω μία αρχετυπική εκκλησία, με ανθεκτική πρώτη ύλη την ονοματοθεσία -τα Θεωνύμια-, τα 700 ονόματα του Θεού, που συνάθροισε από το σύνολο της ελληνικής γραμματολογίας ο Αυτοκράτορας της Νικαίας Θεόδωρος Β΄Δούκας Λάσκαρις το 1254. Η θάλασσα στον τοίχο απέναντι απ΄ την είσοδο με το ανάστροφο κύμα, ρουφάει τα χρησιμοποιημένα παπούτσια των κατοίκων της πόλης, ενώ το αναμμένο καντήλι στο κέντρο της καλεί τους θεατές στα πίσω από την οθόνη «επέκεινα». Τα βασανισμένα αυτά παπούτσια στο δάπεδο είναι τα χειροποίητα ίχνη του πεπερασμένου και του φθαρτού στην αιωνιότητα.»

Μάριος Σπηλιόπουλος

Η εικαστική σύνθεση/εγκατάσταση «Τα 700 ονόματα του Θεού» του Μάριου Σπηλιόπουλου αποτελεί ένα έργο υψηλής τέχνης, βαθειά θρησκευτικό και κατανυκτικό αλλά και ένα έργο γνήσια ανθρώπινο. Η κεντρική ιδέα του έργου προέρχεται από τις 700 προσφωνήσεις προς τον Θεό που συγκέντρωσε ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Θεόδωρος Β΄ Δούκας Λάσκαρης το 1254. Στην πρωταρχική του μορφή εκτέθηκε το 2002 στο ΕΜΣΤ μαζί με άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες — Δ. Αληθεινός, M. Βαϊόλα, Σ. Νεσάτ, B. Ζαχάροφ κ.ά. στα πλαίσια της έκθεσης «Θεολογίες Σύνοψις 2».

Είναι μια εγκατάσταση προσαρμοσμένη στον χώρο του μνημείου Γιαλί Τζαμί (μουσουλμανικό τέμενος στο Ενετικό Λιμάνι των Χανίων) — χώρο αφιερωμένο στην λατρεία του θείου που αναδεικνύει ότι οι διαφορές μεταξύ των διάφορων θρησκειών είναι πολύ λιγότερες και σχεδόν ασήμαντες μπροστά στα κοινά τους χαρακτηριστικά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα διάφορα θρησκευτικά συστήματα/δόγματα, είναι δημιουργήματα ανθρώπων κι όχι μιας κάποιας αόρατης δύναμης (που δεν υπάρχει) και που επηρεάζονται από τις υλικές συνθήκες κάθε εποχής και που παράλληλα επηρεάζουν την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων. Σε επιλεγμένα σημεία είναι γραμμένα τα θεωνύμια: o παναίτιος, o κυριοκράτωρ, o κηδεμών, ο ψυχοτερπής, η αρχή της σοφίας κ.ά. – δηλαδή τα ονόματα, οι χαρακτηρισμοί και οι ιδιότητες του Θεού που έδωσαν οι άνθρωποι για να περιγράψουν τα φυσικά φαινόμενα αλλά και για να χτίσουν, κυρίως, μια ηθική ιδεολογία που θα στηρίζει τους ανθρώπους του μόχθου αλλά, γιατί όχι, της εξουσίας απέναντι τα καθημερινά προβλήματα. Φυσικά, η εξουσία (από τα χρόνια των Φαραώ μέχρι τη σημερινή καπιταλιστική εξουσία) χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί ακόμα αυτή την… ηθική ιδεολογία για να επιβάλλει το συμφέρον της και για να εκμεταλλευτεί τις ανάγκες ή και την άγνοια του ευρύτερου συνόλου σε διάφορα ζητήματα.

Στον τοίχο σε μεγάλη επιφάνεια υπάρχει βιντεοπροβολή όπου προβάλλεται μια θάλασσα με ορίζοντα, που το κύμα δεν σκάει στην όχθη αλλά που επιστρέφει στην αρχική της θέση, στην πηγή από όπου προέρχεται η δύναμή της. Στο κέντρο της θάλασσας, ανάμεσα στα κύματα, υπάρχει μια φλογίτσα από αναμμένο καντήλι, που μπορεί να συμβολίζει τον Θεό ως ένα δρόμο που οδηγεί στη σωτηρία από κάθε «κακό» ή και στην αρχαιοελληνική κάθαρση, που μπορεί να είναι η αίσθηση της ελπίδας που υπάρχει — θέλουμε να πιστεύουμε για να μην πούμε πως είμαστε σίγουροι — μέσα σε κάθε άνθρωπο ή και να είναι η αντανάκλαση της καθ’ όλα υπαρκτής ανάγκης για μια ζωή ελεύθερη από κοινωνικά και άλλα δεσμά. Η συνύπαρξη της φλόγας του καντηλιού μάλιστα με την τρικυμιώδη θάλασσα, που αποτελεί τον δρόμο προς τη σωτηρία ή και προς τον θάνατο, χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στις μέρες μας, δημιουργεί αισθήματα και σκέψεις στον παρατηρητή που υπερβαίνουν τα όρια της επιβεβλημένης λογικής. Ή τουλάχιστον αυτό φαίνεται να προσπαθεί να μας δώσει αυτή η εικόνα, άσχετα εάν αυτή η δυνατότητα είναι ή δεν είναι μέσα στους σκοπούς του καλλιτέχνη. Αλλά, όπως επίσης γνωρίζουμε, η σπουδαία τέχνη έχει τη δυνατότητα να «εξαφανίζει» τον δημιουργό της και να καλλιεργεί νέα πεδία σκέψης και παρέμβασης. Από αυτό το πρίσμα «Τα 700 ονόματα του Θεού» κρίνονται απόλυτα επιτυχημένα ως εγχείρημα αλλά κι ως ένα έργο πλέρια κοινωνικό με σαφείς αντιρατσιστικές αιχμές που όμως δεν πολιτικολογεί στον αέρα, ούτε αποτελεί ένα στείρο πολιτικό μανιφέστο χωρίς αντίκρισμα.

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε, ότι εκατοντάδες ζευγάρια παπούτσια, που δώρισαν κάτοικοι των Χανίων, ύστερα από ανοιχτό κάλεσμα της Δημοτικής Πινακοθήκης, οδηγούν στην είσοδο του ιστορικού και συγκινησιακά φορτισμένου μνημείου – από αυτή την θέση το έργο του Μάριου Σπηλιόπουλου αναδεικνύεται και ως ένα, μπορούμε να πούμε, συλλογικό έργο. Στον προθάλαμο, ο επισκέπτης συναντάει τα πράγματι 700 ονόματα του Θεού, τυπωμένα με μπλε χρώμα, μέσα σε μια αψιδωτή εσοχή, ενώ το πάτωμα είναι καλυμμένο από άμμο, με μερικά ζευγάρια παπούτσια να χάνονται μέσα στην αψίδα με τα ονόματα ενώ ο δημιουργός απαγγέλει τα θεωνύμια. Η ίδια η συγκέντρωση των θεωνυμίων και η απαγγελία τους δημιουργούν ένα πρώτης τάξεως ποιητικό έργο που μπορεί να σταθεί επάξια και μόνο του – και θα παρακαλούσαμε όσοι επισκεφθείτε την συγκεκριμένη εγκατάσταση να αφήσετε να ολοκληρωθεί η απαγγελία. Το μυστικό σε αυτό το σημείο είναι να αδειάσετε τελείως από το άγχος του χρόνου και να ανακαλύψετε από την αρχή τη δυνατότητα της τέχνης να παράγει σκέψη αλλά και συναισθήματα.

Info

Γιαλί Τζαμί, Χανιά. Καθημερινά, 11.00 – 23.00. Έως 25 Σεπτεμβρίου.

Αγώνας της Κρήτης  (16/9/2016)

Εικόνες της πόλης: Το μνημείο του γνωστού-άγνωστου στρατιώτη

 

σχόλιο: Ειρηναίος Μαράκης

Η Κυριακή συννεφιασμένη, όπως στο τραγούδι του Τσιτσάνη. Στην εκκλησία του Αγίου Λουκά, στο ομώνυμο ιστορικό νεκροταφείο, στα Χανιά. Περιμένοντας τους συλλυπητήριους χαιρετισμούς στο μνημόσυνο προσφιλούς προσώπου και με κάποιες ηλικιωμένες κυρίες να αναρωτιούνται με το βλέμμα γιατί άναψα κερί χωρίς να προσκυνήσω τις εικόνες. Να περπατώ ανάμεσα στα μνημεία, ψάχνοντας αναλογίες με τα νεκροταφεία στις ταινίες της Hammer Film και μια μελαγχολική, ποτιστική βροχή να πέφτει από πάνω μου. Συναντώντας αυτό το μνημείο (που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γ. Λαμπαδίτης) και το οποίο διδάσκει ιστορία καλύτερα από εκατό τόμους εθνικιστικής αφήγησης:

ΠΡΟΩΡΟΣ-ΜΕΝΕΛΑΟΣ Κ. ΜΠΟΥΖΙΑΝΑΚΗΣ

Ιατρός του ελληνικού στρατού. Κατετάγη εθελοντής το 1911. Ήτο φοιτητής, ετών 17, επολέμησε εις τους 2 Βαλκανικούς Πολέμους ’12 και ’13. Επαρασημοφορήθη εις το Μπιζάνι Ρούμπελ-Σαραντάπορο. Τω 1916 πάλιν επαρασημοφορήθη εις το Σκρα. Ηγωνίσθη επί 9 έτη. Συνεχώς ετραυματίσθη. Απέθανε 27 Ιανουαρίου 1920. Ετών 26. Μονογενής.

“Σεβαστοί μου γονείς μη θρηνείται

περνά ο καιρός έλθετε να με βρίται”

Αγώνας της Κρήτης  (21/1/2019)

Είδαμε το «Τριγύρω μας» από την θεατρική ομάδα «Οι ΣκηνοΠλόκοι»

 

Οι ΣκηνοΠλόκοι είναι μία από τις νέες και δραστήριες θεατρικές ερασιτεχνικές ομάδες της πόλης μας και το «Τριγύρω τους», σε σκηνοθεσία του Μηνά Μιχάλη, είναι η πιο πρόσφατη θεατρική δουλειά τους που είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε αυτό το σαββατοκύριακο στον ομώνυμο, μικρό αλλά ζεστό θεατρικό χώρο της ομάδας στην Πελεκαπίνα (Κ. Μάνου 32), δηλαδή εκτός του κέντρου της πόλης που συνήθως χτυπάει η πολιτιστική καρδιά των Χανίων, όπου έχουν κατά καιρούς φιλοξενηθεί κι άλλες ενδιαφέρουσες παραστάσεις είτε των ΣκηνοΠλόκων, είτε άλλων θεατρικών ομάδων (πχ πρόσφατα παρουσιάστηκε το ενδιαφέρον Nordost του Torsten Buchsteiner, από την «Ε.Ν.στάση τέχνης).

Θα ξεκινήσουμε από αυτό λοιπόν, και θα σημειώσουμε πως αυτή η επιλογή, για ένα θεατρικό σπίτι εκτός του επιχειρηματικού και πολιτιστικού κέντρου των Χανίων, που ίσως να αποτελεί και μια επιλογή ανάγκης – εάν συνυπολογίσουμε τη δυσκολία εύρεσης και επαγγελματικής στέγης στην πόλη μας, οδηγεί σε μια καλοδεχούμενη «αποκέντρωση» και που αποδεικνύει ότι παντού μπορεί να παράγεται πολιτισμός. Το αδιαχώρητο που γίνεται, σε κάθε παράσταση των ΣκηνοΠλόκων, νομίζουμε πως αποδεικνύει αυτή τη θέση συν βέβαια ότι επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά η ανάγκη για πολιτιστικές πρωτοβουλίες και δράσεις που πάνε πέρα από τα συνηθισμένα του… τηλεοπτικού μας πολιτισμού.

Η κοινωνία στο προσκήνιο

Τι είναι λοιπόν το «Τριγύρω μας»; Είναι μία σειρά μονόπρακτων επηρεασμένα από την κοινωνία του σήμερα και με σκοπό, όπως σημειώνουν οι δημιουργοί του, «την ωμή αναπαράσταση καταστάσεων που συμβαίνουν τριγύρω μας και δεν τα βλέπουμε ή κάνουμε πως δεν τα βλέπουμε». Και πραγματικά, τα θέματα που προσέγγισαν οι ΣκηνοΠλόκοι σε αυτές τις παραστάσεις κατάφεραν όχι μόνο να αναπαραστήσουν διάφορες κοινωνικές και βαθύτατα υπαρξιακές καταστάσεις αλλά και, σε αρκετές περιπτώσεις, να αγγίξουν το κοινό μέχρι το βάθος της ψυχής του, των συναισθημάτων και των εμπειριών του.

Το «Τριγύρω μας» κι οι ιστορίες του ανέδειξαν ότι η ζωή δεν μπορεί να είναι και φυσικά δεν είναι, ένα γλέντι διαρκείας αλλά μια διαδικασία ιδιαίτερα σκληρή που έρχεται σε σύγκρουση με την κοινωνική προκατάληψη, με τον ρατσισμό, είτε αυτός εκφράζεται ενάντια σε ανθρώπους διαφορετικού χρώματος και φυλών από την δική μας, είτε ενάντια όσων έχουν διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, με το στίγμα της αρρώστιας, με την απώλεια των δικών σου ανθρώπων ενώ ακόμα έδειξε ότι πίσω από τα συσσίτια της φιλανθρωπίας και την ανάγκη κάποιων, πολλών είναι η αλήθεια, ανθρώπων, κρύβονται ιστορίες, επιθυμίες και όνειρα που η φτώχεια και η κοινωνική αλλοτρίωση έχουν ισοπεδώσει. Είναι μάλιστα φορές που οι απελπισμένοι δεν έχουν άλλη διέξοδο από το να φύγουν από τη ζωή, σίγουροι όμως πως δεν έχουν κάποιον να τους περιμένει πίσω, γνωρίζοντας καλά πως δεν θα τραβήξουν άλλους στη δυστυχία τους.

Κι όμως το μήνυμα της παράστασης, αντίθετα όπως αυτά που ίσως δείχνει με μια πρώτη ανάγνωση, είναι μήνυμα ελπίδας κι όχι απόγνωσης, γνωρίζοντας πως και αν δεν είναι ένα μεγάλο γλέντι η ζωή, αυτό δεν σημαίνει ότι με κάθε αφορμή κι αιτία εμείς δεν πρέπει να ξεχνάμε να εκφράζουμε την αγάπη μας αλλά και την αλληλεγγύη μας…

Συγκίνηση

Ακόμα, η μνήμη και η απώλεια της, η οικογενειακή αγάπη, το προσφυγικό ζήτημα, ο σεβασμός των ηλικιωμένων ανθρώπων που μας έφεραν στη ζωή ήταν θέματα που προσέγγισαν με ιδιαίτερη ευαισθησία οι ΣκηνοΠλόκοι – κάποιοι μάλιστα από τους ηθοποιούς πραγματοποίησαν με το «Τριγύρω μας» την πρώτη τους θεατρική εμφάνιση! Και φυσικά αυτό από μόνο του είναι ένα γεγονός άξιο σχολιασμού καθώς δεν είναι και λίγο να πραγματοποιείς μια θεατρική παράσταση τέτοιου βάθους όντας πρωτοεμφανιζόμενος!

Είναι αλήθεια πως υπήρχαν αδυναμίες στην παράσταση: κάποιες ιστορίες έμοιαζαν περισσότερο άνισες ή και ρηχές σε σχέση με κάποιες άλλες – λογικό όμως όταν μιλάμε για μια σειρά από διάφορες ιστορίες που προσεγγίζουν ποικίλες καταστάσεις μέσα στην κοινωνία, αλλού ένας υπερβολικός θόρυβος, χτύπημα ή και φωνή/ερμηνεία, κάπου μια μάλλον τηλεοπτική και οπωσδήποτε μελοδραματική προσέγγιση, κάπου αλλού και σε σκηνές που η σιωπή ήταν προτιμότερη είχαμε μουσική υπόκρουση που αποπροσανατόλιζε τον θεατή αλλά αυτές οι αδυναμίες δεν ήταν δυνατό να επισκιάσουν, και ούτε επισκίασαν, το σύνολο της προσπάθειας που κρίνεται κάτι παραπάνω από επιτυχημένη. Και φυσικά, μόνο και μόνο, που είχαμε ελληνικό κείμενο για αναπαραγωγή, δηλαδή και προς αποφυγή παρεξηγήσεων σχετικά με το «ελληνικό», κείμενο γραμμένο από τους ίδιους τους δημιουργούς της παράστασης, αυτό δείχνει την σοβαρότητα της δουλειάς που πραγματοποιούν οι ΣκηνοΠλόκοι και το μεράκι όλων των συμμετεχόντων στην ομάδα.

Η τελευταία παράσταση του «Τριγύρω μας», που όντως πέτυχε να αναπαραστήσει και κυρίως να αναδείξει σκληρά θέματα και εικόνες που μας έχουν μάθει να αγνοούμε και που συγκίνησε τους θεατές με την απλότητα της, πραγματοποιήθηκε, με ελεύθερη είσοδο, στον χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου Μουρνιών, δείχνοντας και το κοινωνικό πρόσωπο της ομάδας. Ελπίζουμε να συνεχίσουν με αυτή τη διάθεση και περιμένουμε την κωμωδία που όπως μάθαμε θα ετοιμάσουν και που φυσικά, θα παρακολουθήσουμε.

Αγώνας της Κρήτης (22/10/2018)